متاستاز چیست؟ علائم، دلایل و درمان متاستاتیک

متاستاز چیست؟

سرطان متاستاتیک به سرطانی اطلاق می‌شود که فراتر از مبدا شروع شده و به سایر نقاط دوردست بدن گسترش می‌یابد. برای درک کامل سرطان متاستاتیک، ابتدا متاستاز را تعریف می‌کنیم:

فرآیندی که طی آن، سلول های سرطانی به سایر قسمت های بدن گسترش می‌یابند، متاستاز نامیده می‌شود. برخلاف سلول‌های طبیعی، سلول‌های سرطانی این توانایی را دارند که خارج از جایی در بدن شما که در آن منشأ گرفته‌اند رشد کنند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، سرطان متاستاتیک، سرطان پیشرفته یا سرطان مرحله IV(4) نامیده می‌شود. تقریباً همه انواع سرطان دارای پتانسیل متاستاز هستند، اما اینکه آیا آنها متاستاز می‌دهند، به عوامل مختلفی بستگی دارد. تومورهای متاستاتیک (متاستاز) می‌توانند به سه طریق ایجاد شوند:

• آنها می‌توانند مستقیماً در بافت اطراف تومور رشد کنند.
• سلول های سرطانی می‌توانند از طریق جریان خون شما به نقاط دوردست بدن شما حرکت کنند.
• سلول های سرطانی می‌توانند از طریق سیستم لنفاوی شما به غدد لنفاوی نزدیک یا دور بروند.

چه نوع سرطانی، بیشتر در معرض متاستاز است؟

همانطور که در بالا ذکر شد، تقریباً همه انواع سرطان‌ها می‌توانند فراتر از نقطه مبدا گسترش پیدا کنند. برخی از رایج ترین انواع متاستاتیک عبارتند از:

پیشنهاد مطالعه: کیست مویی چیست؟ علائم، دلایل و درمان

• سرطان پستان
• سرطان پروستات
• سرطان ریه
• سرطان کلیه
• سرطان تیروئید
• سرطان روده بزرگ
• سرطان پانکراس
• سرطان استخوان
• سرطان کبد

شایع ترین محل های سرطان متاستاتیک کدام اند؟

سرطان تقریباً به هر قسمتی از بدن گسترش می‌یابد، اگرچه انواع مختلف سرطان بیشتر از سایرین به مناطق خاصی سرایت می‌کند. شایع ترین محل هایی که سرطان در آن گسترش می‌یابد شامل ریه ها، کبد، استخوان ها و مغز است. از سایر اندام‌های شایع می‌توان به غده فوق کلیوی، غدد لنفاوی و پوست اشاره نمود.

گاهی اوقات، هنگامی که افراد مبتلا به سرطان متاستاتیک تشخیص داده می‌شوند، پزشکان نمی توانند بگویند که از کجا شروع شده است. این نوع سرطان، سرطان با منشا اولیه ناشناخته یا CUP نامیده می‌شود.

مشاهده: اجاره اکسیژن ساز در منزل

علائم متاستاز

برخی از افراد حداقل علائم سرطان متاستاتیک را خواهند داشت یا هیچ علامتی ندارند. اگر علائم وجود داشته باشد، بر اساس محل متاستاز است.

متاستاز استخوان

متاستاز استخوان، ممکن است باعث درد استخوان شود. اولین علامت متاستاز استخوان، شکستگی استخوان پس از آسیب جزئی است. علائم ذکر شده همراه با کمردرد شدید همراه با بی حسی پا یا مشکل در کنترل روده یا مثانه باید فورا مورد ارزیابی قرار گیرد.

متاستاز مغزی

اگر تومور به مغز متاستاز داده باشد، علائم ممکن است شامل سردرد، سرگیجه، مشکلات بینایی، مشکلات گفتاری، حالت تهوع، مشکل در راه رفتن یا گیجی باشد.

متاستاز ریه

علائم متاستاز ریه معمولاً بسیار مبهم است. چرا که آنها می‌توانند مشابه علائم سایر بیماری ها باشند. علائم هشدار دهنده ممکن است شامل سرفه، سرفه خونی، درد قفسه سینه یا تنگی نفس باشد.

متاستاز کبد

متاستاز کبد می‌تواند باعث درد، کاهش وزن، حالت تهوع، کاهش اشتها، مایعات شکمی (آسیت) یا زردی (زردی پوست و سفیدی چشم) شود.

پیشنهاد مطالعه: سیانوز چیست؟ علائم، دلایل و درمان

دلایل متاستاز

سرطان متاستاتیک زمانی پدید می‌آید که سلول های سرطانی از تومور اصلی جداشده و از طریق جریان خون یا عروق لنفاوی به سایر قسمت های بدن پخش می‌شوند. سه راه اصلی وجود دارد که تومورها می‌توانند به اندام های دور سرایت کنند:

• از طریق سیستم گردش خون
• از طریق سیستم لنفاوی
• ورود به حفره شکمی و قفسه سینه

سیستم گردش خون راه اصلی انتشار به اندام های دور است درحالی‌که عروق لنفاوی یک مسیر کوتاه‌تر به غدد لنفاوی موضعی هستند. اینکه سلول های سرطانی چه راهی را برای متاستاز خود انتخاب می‌کنند بستگی به منشأ و محل تومور اولیه دارد. برای مثال، تومورهای استخوان و بافت نرم (سارکوم) عمدتاً از طریق خون پخش می‌شوند، در حالی‌که تومورهای ملانوما، پستان، ریه و دستگاه گوارش، از طریق سیستم لنفاوی گسترش پیدا می‌کنند.

تشخیص متاستاز

آزمایش متناسب با سرطان متاستاتیک بر اساس نوع سرطان و با تشخیص پزشک متخصص تجویز می‌شود. آزمایشات زیر از پرکاربردترین آزمایشات برای تشخیص سرطان متاستاتیک هستند.

آزمایش خون

آزمایشات روتین خونی می‌توانند اطلاعات مفیدی در خصوص میزان آنزیم‌های بافتی و تعداد سلول‌های خونی برای پزشک فراهم کنند. نتایج بعضی از این آزمایشات قادرند متاستاز کبد را نشان دهند. البته برای تشخیص انواع سرطان متاستاتیک، علاوه بر آزمایش‌های خونی سایر آزمایشات تکمیلی نیز مورد نیاز است.

تومور مارکرها

بعضی از سرطان‌ها دارای نشانگرهای توموری اختصاصی هستند به این معنی که اگر سطح بعضی از مولکول‌ها خاص در خون بالاتر از حد نرمال باشد احتمال متاستاز یک نوع تومور خاص را آشکار می‌کند. همچنین اگر به‌مرورزمان سطح این نشانگرها افزایش یابد به این معنی است که سرطان در حال پیشرفت است. چند تومور مارکر رایج عبارت‌اند از:

• سرطان روده بزرگ: مولکول یا تومور مارکر CEA (آنتی‌ژن اختصاصی روده بزرگ)
• سرطان تخمدان: مولکول یا تومور مارکر CA-۱۲۵ (آنتی ژن اختصاصی تخمدان)
• پروستات: مولکول یا تومور مارکر PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات)
• سرطان بیضه AFP: (آلفا-فتو پروتئین) و HCG (گنادوتروپین جفتی انسان)

پیشنهاد مطالعه: بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) چیست

آزمایشات تصویربرداری

تست‌های تصویربرداری متعددی وجود دارد که از داخل بدن شما عکس می‌گیرند. نوع آزمایش به علائم و نوع سرطان بستگی دارد. تست‌های تصویربرداری جهت تشخیص متاستاز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سونوگرافی: یکی از راه‌های ارزیابی ناحیه شکمی و شناسایی هر گونه تومور است. در سونوگرافی می‌توان تجمع مایع شکمی و تفاوت بین کیست‌های پر از مایع و توده‌های جامد را تشخیص داد.
• سی‌تی‌اسکن: این روش تصویربرداری قادر است ناهنجاری‌های سر و گردن، قفسه سینه، شکم و لگن را تشخیص دهد. سی‌تی‌اسکن همچنین می‌تواند تومورها را در ریه، کبد و غدد لنفاوی شناسایی کند.
• اسکن استخوان: روش اسکن استخوان از طریق اتصال یک ردیاب رادیواکتیو به استخوان انجام می‌شود. این ردیاب به عنوان یک نقطه داغ یا هات اسپات در اسکن مشخص می‌شود. این کار برای ارزیابی کل بدن و به دست آوردن شواهد آسیب استخوانی مرتبط با سرطان بسیار مفید است.
• روش تصویربرداری MRI: در این روش از امواج رادیویی جهت گرفتن عکس از داخل بدن استفاده می‌شود. MRI قادر است آسیب نخاع را تشخیص دهد یا متاستاز مغز را شناسایی کند.
• اسکنPET: برای شناسایی هرگونه ناهنجاری در هر نقطه از بدن قابل‌ استفاده است. در این روش از یک رنگ مخصوص حاوی ردیاب‌های رادیواکتیو استفاده می‌شود و مناطق مشکل ساز را به صورت روشن نشان می‌دهد.

در بعضی موارد نتایج آزمایشات تصویربرداری نمی توانند به طور قطعی متاستاتیک بودن یک تومور را مشخص کنند.  ممکن است نمونه برداری بافتی از تومور انجام گردد تا با مشاهده میکروسکوپی جواب قطعی آزمایش مشخص شود.

مشاهده: اجاره تخت بیمارستانی در منزل

درمان متاستاز

متاستاز بر اساس محل اصلی سرطان، درمان می‌شود. برای مثال، اگر فردی سرطان سینه داشته باشد و سرطان به کبد او سرایت کند، درمان آن همانند درمان سرطان سینه انجام می‌شود. چرا که خود سلول های سرطانی تغییر نکرده اند، بلکه فقط از یک نقطه به نقطه دیگری جابه‌جا شده اند.

اینکه هر درمانی چقدر خوب عمل می‌کند به موارد زیر بستگی دارد:

• نوع سرطان
• سرطان چه مقدار گسترش یافته و کجا قرار دارد؟
• چقدر سرطان وجود دارد؟
• سرعت رشد سرطان
• درمان خاص
• چگونه سرطان به درمان پاسخ می‌دهد؟

پزشکان، تومورهای متاستاتیک را به روش های زیر درمان می‌کنند:

متاستاز استخوان

اگر تومورهای استخوانی درد شدید ایجاد نکنند، ممکن است وضعیت پایش یا درمان دارویی در پیش گرفته شود. اگر درد وجود داشته باشد یا بافت استخوانی ضعیف شده باشد، پزشک ممکن است پرتودرمانی را توصیه کند.

پیشنهاد مطالعه: فشار خون بالا چیست

متاستاز مغزی

بسته به وسعت سرطان و تعداد تومورهای متاستاتیک مغز گزینه های درمانی مختلفی ازجمله جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی یا تجویز استروئیدها در دسترس است.

متاستاز ریه

درمان تومورهای متاستاتیک در ریه به وضعیت خاص آن تومور بستگی دارد. در بیشتر موارد، با همان داروهایی که سرطان اولیه (جایی که سرطان منشأ گرفته است) درمان می‌شود، متاستاز ریه هم قابل درمان است. اگر مایع در اطراف ریه ها جمع شده باشد، استفاده از روش درمانی توراسنتز می‌تواند تنفس را آسان تر کند.

متاستاز کبد

روش‌های مختلفی برای درمان متاستاز کبد وجود دارد. درمان مناسب به نوع سرطان اولیه و تعداد تومورهای متاستاتیک بستگی دارد. در بسیاری از بیماران، متاستازهای کبدی به همان روش درمانی تومور اولیه درمان می‌شوند. اگر بیماری زیاد گسترش نیافته باشد، ممکن است پزشک شما جراحی یا روش رادیوفرکوئنسی (RFA) را توصیه کند.

جلوگیری از ابتلا به متاستاز

هنگامی که سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود، درمان های سیستمیک علاوه بر جراحی (که اغلب درمان کمکی یا نئوادجوانت نامیده می‌شود) ممکن است برای کاهش احتمال ایجاد متاستاز توصیه شود. این درمان ها ممکن است شامل شیمی درمانی، درمان های هورمونی یا ایمونوتراپی باشد. تحقیقات در این زمینه ها ادامه دارد و متخصصان در تلاش هستند تا راه هایی برای کند کردن، توقف یا جلوگیری از گسترش سلول های سرطانی بیابند.

 اگر به متاستاز مبتلا باشم، چگونه می‎‌توانم از خودم مراقبت کنم؟

تشخیص سرطان متاستاتیک با چالش های زیادی همراه است. این چالش ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما ممکن است:

• احساس غمگینی، عصبانیت یا ناامیدی کنید.
• نگران باشید که درمان کارساز نباشد و سرطان شما به سرعت بدتر شود.
• از رفتن به این همه قرار و گرفتن تصمیمات مهم خسته شوید.
• برای کارهای روزمره به کمک نیاز دارید.
• در مورد هزینه درمان خود احساس ناامیدی کنید.

صحبت با یک مشاور یا مددکار اجتماعی می‌تواند به شما کمک کند تا با این احساسات پیچیده کنار بیایید. مدیریت استرس نیز یکی از جنبه های مهم خودمراقبتی است. مدیتیشن، تمرکز حواس را تمرین کنید یا راه های دیگری برای کاهش استرس و اضطراب بیابید.

پیشنهاد مطالعه: سوزش قلب چیست؟ درمان تیر کشیدن قلب

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت ابتلا به این بیماری چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

اگر متاستاز سرطان دارید و علائم جدیدی در شما ظاهر شد، فوراً به پزشک متخصص مراجعه نمایید. آنها می‌توانند درمان شما را برای رفع نیازهای خاص شما تنظیم کنند.

چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟

یادگیری در مورد وضعیت شما می‌تواند شما را برای تصمیم گیری آگاهانه توانمند کند. برخی از مردم فقط می‌خواهند اصول اولیه را بدانند، در حالی که افراد دیگر ترجیح می‌دهند همه جزئیات را در مورد پیش آگهی خود بدانند. در اینجا چند سوال وجود دارد که ممکن است بخواهید از پزشک متخصص بپرسید:

• آیا کارهایی وجود دارد که بتوانم برای بهبود پیش آگهی خود انجام دهم؟
• گزینه های درمان من چه هستند؟
• آیا گزینه های کارآزمایی بالینی وجود دارد که ممکن است برای من مناسب باشد؟
• آیا مراقبت تسکینی حتی در صورت توقف درمان سرطان، ادامه خواهد داشت؟
• چند وقت یکبار نیاز به برنامه ریزی قرار ملاقات های بعدی دارم؟
• آیا زمانی که نمی توانم برای خودم تصمیمات پزشکی بگیرم، باید فردی را انتخاب کنم تا برای من تصمیم بگیرد؟
• چه منابعی برای کمک به من در مقابله با پیش آگهی در دسترس است؟

سخن پایانی از آرتا پیشرو

تشخیص متاستاز سرطان یکی از ترسناک ترین چیزهایی است که ممکن است با آن روبرو شوید. اگر شما یا یکی از اعضای خانواده شما به سرطان پیشرفته مبتلا شده است، احتمالاً احساسات پیچیده زیادی را احساس می‌کنید. در حالی که اکثر سرطان های متاستاتیک قابل درمان نیستند، درمان هایی وجود دارد که می‌تواند علائم شما را کاهش داده و عمر شما را طولانی کند.

منابع cancer.govcancer.netmy.clevelandclinic.orgen.wikipedia.org