سطح اکسیژن خون به چه معناست؟ دلایل و علائم سطح اکسیژن پایین خون

سطح اکسیژن خون، میزان اکسیژنی است که در خون در گردش می باشد. اکسیژن، عموما توسط گلبول های قرمز خون حمل می شود که اکسیژن را از ریه ها جمع آوری کرده و به تمام نقاط بدن می رسانند. بدن سطح اکسیژن خون را به دقت و به طور کامل کنترل می کند تا آنها را در محدوده خاصی نگه دارد. به این طریق اکسیژن کافی برای نیازهای هر سلول بدن تامین می نماید. میزان اکسیژن خون یک فرد نشان می دهد که بدن چگونه اکسیژن را از ریه ها به سلول ها توزیع می کند. این عامل می تواند برای سلامت افراد بسیار مهم باشد.

سطح اکسیژن خون طبیعی و غیر طبیعی

سطح طبیعی اکسیژن خون بین 95 تا 100 میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) متغیر است. میزان اکسیژن خون زیر 92 میلی متر جیوه پایین تلقی می شود و بسته به تصمیم پزشک و بیمار خاص به مکمل اکسیژن نیاز داشته باشد. وقتی سطح اکسیژن خون فرد در مقایسه با سطح متوسط اکسیژن خون در یک فرد سالم بسیار پایین باشد ، می تواند نشانه ای از وضعیتی باشد که به نام هیپوکسمی شناخته می شود. این بدان معناست که فرآیند اکسیژن رسانی به تمام سلول ها ، بافت ها و اندام ها دچار مشکل شده است.

سطح اکسیژن خون چگونه اندازه گیری می شود؟

به صورت کلی دو روش برای سنجش سطح اکسیژن خون وجود دارد:

پیشنهاد مطالعه: اجاره اکسیژن ساز در منزل

آزمایش گاز شریانی یا arterial blood gas (ABG)

کارآمدترین روش برای کنترل سطح اکسیژن خون ، آزمایش گاز شریانی یا به اختصار ABG است. در این آزمایش ، نمونه خون از شریان (سرخرگ) گرفته می شود. معمولاً این نمونه گیری از مچ دست انجام می شود زیرا قابلیت کنترل شریان بعد از انجام نمونه گیری بسیار آسان تر از شریان های دیگر انجام می پذیرد. بعد از دریافت خون از فرد، سرنگ، همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است، مستقیما وارد دستگاه آنالیزور گاز شریانی (Blood Gas Analyzer) می شود. این دستگاه مقدار دقیق گازهای موجود در خون، از جمله اکسیژن، را اندازه گیری می کند.

معایب روش ABG

این روش بسیار دقیق است ، اما ممکن است کمی دردناک باشد. همچنین بعضی از افراد از جمله کودکان در استفاده از سرنگ و نمونه خون گرفتن خوششان نمی آید. به علاوه، این دستگاههای آنالیزور ABG همینطور که در شکل نیز مشخص است، حجم و وزن زیادی را به خود اختصاص می دهند. این باعث می شود که تنها آزمایشگاههای بزرگ از این دستگاهها استفاده کنند. هرچند نمونه های پرتابل و کوچک این دستگاهها به تازگی ساخته و معرفی شده است. اما با تمامی این توضیحات قیمت این دستگاهها آنقدر بالا هست که فرد عادی را مجاب به خرید آن نکند!

همچنین از آنجا که گرفتن نمونه خون کاری تخصصی بوده، برای انجام این کار نیاز به یک پرستار و یا دکتر خواهید داشت.در نهایت این نمونه خون بایستی به آزمایشگاهها منتقل داده شوند تا درون دستگاه قرار بگیرند. برای جلوگیری از دست رفتن ویژگی ها نمونه خون، معمولا بعد از انجام تست، آن را درون ظرف یخ قرار می دهند.

مزایای روش ABG

البته در کنار این مشکلات دقت این دستگاهها بایستی به عنوان نقطه قوت آنها در نظر گرفته شود. با وارد کردن نمونه خون به دستگاه، شما می توانید نه تنها درباره اکسیژن، بلکه تمامی گازهای موجود در خون اطلاع پیدا کنید. این می تواند به تشخیص دقیق بیماری های مختلف کمک شایانی بکند. همچنین اطلاعات بدست آمده از این روش بسیار دقیق و کارآمد می باشد و در شرایط بحرانی استفاده از این روش توصیه می شود.

سنجش با پالس اکسیمتر

انجام آزمایش ABG در خانه دشوار، و در بسیاری از موارد غیر قابل دسترس می باشد. تصور کنید در یک روز تعطیل نیاز به سنجش اکسیژن خون بیمار خود داشته باشید. خب، در این صورت امکان دریافت این آزمایش را نخواهید داشت. همچنین ممکن است خیلی از افراد مایل به مراجعه به آزمایشگاه، تردد طولانی مدت و گرفتن نمونه خون نباشند. در این حالت استفاده از اکسیمتر نبضی به عنوان یک آزمایش جایگزین مناسب معرفی می شود.

اکسیمتر نبضی یک گیره کوچک است که اغلب روی انگشت دست قرار می گیرد. اگرچه می توان از این دستگاه بر روی گوش یا انگشت پا نیز استفاده نمود. پالس اکسیمتر، اکسیژن خون را به طور غیر مستقیم با جذب نور و از طریق نبض شخص اندازه گیری می کنند

مزایای پالس اکسیمتر

در دسترس بودن مهمترین مزیت این دستگاهها به حساب می آیند. با استفاده از این دستگاهها دیگر مشکلات تردد و دریافت جواب از ازمایشگاهها را نخواهید داشت. تنها کاری که لازم است انجام بدهید قرار دادن پالس اکسیمتر بر روی انگشت خود و اطلاع آنی از میزان اکسیژن خون خود در کمتر از 30 ثانیه. همچنین قیمت این دستگاهها بسیار معقول می باشد و اگر بخواهید مصرف طولانی مدت آن را مدنظر قرار بدهید، کاملا متوجه این مطلب خواهید شد. تصور کنید بیمار قلبی دارید که مدام نیاز به اطلاع از سطح اکسیژن خون آن دارید. در این شرایط بهترین گزینه پیشروی شما استفاده از پالس اکسیمتر می باشد.

معایب پالس اکسیمتر

اگرچه کار با اکسیمتر نبضی آسان تر ، سریعتر و بدون درد می باشد، اما دقت آن به اندازه آزمایش ABG نیست. این آزمایش می تواند تحت تأثیر عواملی مانند انگشتان کثیف ، چراغهای روشن ، ناخن لاک زده شده و گردش ضعیف خون در اندام ها قرار گیرد.

پیشنهاد مطالعه: خرید پالس اکسیمتر

علائم سطح پایین اکسیژن خون

سطوح پایین اکسیژن خون می تواند منجر به گردش غیر طبیعی و علائم زیر شود:

• سیانوز
• سریع شدن ضربان قلب
• سوزن سوزن شدن
• درد قفسه سینه
• سرگیجه
• تنفس سریع و پی در پی
• سردرد
• بی قراری

دلایل سطح پایین اکسیژن خون

هیپوکسمی یا سطح اکسیژن زیر مقادیر طبیعی ممکن است به دلایل مختلفی صورت پذیرد از جمله:

• نبود اکسیژن کافی در هوا
• ناتوانی ریه ها در استنشاق و ارسال اکسیژن به تمام سلول ها و بافت ها
• نارسایی خون در ریه ها جهت جمع آوری اکسیژن و انتقال آن به بدن

هم چنین شرایط و موقعیت های پزشکی متعددی می تواند سطح اکسیژن خون را تحت تاثیر قرار بدهد ، از جمله:

• بیماری مزمن انسدادی ریه
• بیماریهای قلبی ، از جمله بیماریهای مادرزادی قلبی
• حضور در ارتفاعات بالا که سطح اکسیژن بدن را پایین می آورد
• آسم
• انسداد شریان در ریه به دلایل مختلف از جمله دلیل لخته شدن خون
• کم خونی
• ایجاد هوا یا گاز در قفسه سینه که باعث مختل شدن ریه ها می شود
• مصرف داروهای خاص ، از جمله برخی مواد مخدر و مسکن ها
• وجود مایع اضافی در ریه ها

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

به طور کلی کمبود اکسیژن مشکل جدی و در شرایطی می تواند بحرانی باشد. به همین دلیل در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• تنگی نفس شدید و ناگهانی.
  تنگی نفس شدید و احساس خفگی که به صورت ناگهانی به فرد وارد می شود. این درد همپنین در حین ورزش یا فعالیت بدنی بدتر می شود.
• سرگیجه و بی قراری.
  سرگیجه شدید و احساس بی قراری در فرد یکی دیگر از عوامل کمبود اکسیژن می باشد. در صورت مداوم بودن آن برای زمان طولانی، خطرناک می باشد.
• تغییر رنگ پوست.
  تغییر رنگ پوست، ناخن و یا لب می تواند نشانه دیگری از کمبود اکسیژن باشد. در صورت ماندگاری از کبودی بایستی حتما با پزشک مشورت کنید.

درمان سطوح پایین اکسیژن خون شامل دریافت اکسیژن مکمل است. این کار را می توان با کمک کپسول های اکسیژن و یا دستگاه های اکسیژن ساز در خانه انجام داد. در این حالت به آن اکسیژن درمانی خانگی یا home oxygen treatment (HOT) گفته می شود. دستگاه های مختلفی برای ارائه و نظارت بر HOT وجود دارد ، اما برخی از آنها دارو درمانی محسوب می شوند و نیاز به نسخه دارند.

برخی افراد می توانند اقداماتی جهت مراقبت از خود برای کاهش علائم تنگی نفس انجام دهند. این موارد به بهبود سلامت عمومی فرد و افزایش کیفیت زندگی خواهد انجامید. از جمله این اقدامات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ورزش منظم
• اجتناب از سیگار کشیدن
• داشتن رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی میوه و سبزیجات

و در آخر به یاد داشته باشید

که سطح پایین اکسیژن در خون همیشه خطرناک نیست و می تواند به عنوان مثال در افراد سالمی که در ارتفاع زیاد هستند رخ دهد. برای این افراد که دچار کمبود اکسیژن خون مقطعی شده اند، نظارت منظم بر میزان اکسیژن خون ضروری نمی باشد.

در این بین افراد مبتلا به بیماریهای قلبی یا مزمن ریوی، مانند همه گیری کرونا در شرایط حاضر، ممکن است سطح اکسیژن خون پایین تر از حد نرمال از خود نشان بدهند. این افراد عموما نیاز به نظارت منظم بر اکسیژن خون می باشند. برای این کار استفاده از تجهیزات مختلف مانند دستگاه های اکسیژن ساز و اکسیمتر نبض برای کنترل و بهبود حال بیمار ضروری است. شرکت آرتا پیشرو مفتخر است که می تواند طیف وسیعی از دستگاه های مورد نیاز بیماران را بر حسب وضعیت آنها، فراهم نماید.

همچنین با توجه وضعیت ناپایدار بیمارهای کرونایی و نیاز به مراقبت شبانه روزی و صحیح، آرتا پیشرو در صدد ارائه خدمات به بیماران عزیز برآمده است. استفاده از کادر درمانی و پرستاری مجرب ما می تواند در بهبود حال بیماران شما تاثیر بسزایی داشته باشد.

منابع healthline.comradiometer.com