دیابت در سالمندان؛ علائم، دلایل و درمان

دیابت در سالمندان یا قند خون بیماری است که اگر کنترل نشود مشکلات زیادی را برای فرد از جمله آلزایمر به وجود می‌آورد. دلیل ابتلا به دیابت نوع اول خود ایمنی و دیابت نوع دوم ترکیب ارثی و سبک زندگی می‌باشد. همچنین عوامل دیگری مثل چاقی، سن بالای ۴۵ سال، چربی خون و فشار خون احتمال دیابت را افزایش می‌دهد. دیابت، افراد زیادی در سراسر جهان را درگیر خود کرده است. سازمان بهداشت جهانی پیش بینی می‌کند تا سال ۲۰۳۰ دیابت هفتمین علت مرگ و میر در جهان می‌باشد.

در ایران ۱۱ درصد جمعیت بزرگسالان به دیابت مبتلا هستند و به طور کل میانگین ابتلا در کشور کاهش یافته است. چاقی، عدم تحرک کافی، تغذیه نامناسب خطر ابتلا را بالا برده و توصیه می‌شود همه افراد بخصوص سالمندان فشار خون را جدی بگیرند. زیرا این دو عامل در کنار هم سلامتی را به طور جدی به خطر می‌اندازد.

اولین قدم برای مقابله با دیابت اطلاع رسانی است، درک اینکه دیابت چیست، چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد و روش درمان کدام است؟

دیابت چیست؟

دیابت نوعی اختلال است که بر متابولیسم بدن و نحوه پردازش گلوکز خون اثر می‌گذارد. هنگامی که دیابت تشخیص داده می‌شود، به این معنی است که بدن در پردازش و ذخیره قند‌های غذایی با مشکل مواجه می‌شود. به همین دلیل سطح گلوکز یا قند خون بالا می‌رود. در طولانی مدت، سطح بالای قند خون بر روی زندگی افراد تاثیر می‌گذارد بخصوص دیابت در سالمندان می‌تواند سطح کیفیت زندگی را پایین بیاورد، دیابت می‌تواند سطح فعالیت تا رژیم غذایی را تحت تاثیر قرار دهد.

بازیگر اصلی در پردازش قند بدن انسولین است. وقتی دیابت دارید بدن شما انسولین کافی تولید نمی‌کند یا از آن به طور صحیح استفاده نمی‌کند. انسولین در لوزالمعده ایجاد می‌شود و سپس در جریان خون آزاد می‌شود، جایی که گلوکز را جذب کرده و تبدیل به انرژی می‌کند به این صورت به طبیعی نگه داشتن سطح قند خون کمک می‌کند. هنگامی که بدن به اندازه کافی انسولین تولید نکند یا درست استفاده نکند به آن مقاومت به انسولین می‌گویند که دیابت نوع ۲ پیش بینی می‌شود و گاهی اوقات که بدن به هیچ وجه انسولین تولید نکند دیابت نوع اول تشخیص داده می‌شود.

دیابت نوع اول

هنگامی که پانکراس (لوزالمعده) انسولین کمی ایجاد کند یا اصلا انسولین تولید نکند، فرد به دیابت نوع اول مبتلا می‌شود. ۱۰ درصد از مبتلایان به دیابت، به دیابت نوع اول مبتلا هستند. این نوع از دیابت اغلب در جوانان تشخیص داده می‌شود اما به این معنی نیست که سایر افراد دیابت نوع اول ندارند. گاهی اوقات این نوع در افراد بالای ۴۰ سال نیز تشخیص داده می‌شود.

علائم دیابت نوع اول

علائم هشدار دهنده دیابت نوع اول عبارتند از:

• خستگی
• تاری دید
• تکرر ادرار
• تشنگی بیش از حد
• گرسنگی بیش از حد
• بی حسی دست یا پا
• عفونت های قارچی واژن
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• بهبود آهسته بریدگی‌ها و زخم‌ها

عوارض دیابت نوع اول

با افزایش سن به دلیل تلاش برای کنترل قند خون مشکلات زیادی برای سلامتی به وجود می‌آید که می‌تواند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد. پیشنهاد ما استخدام پرستار سالمند در منزل است.

عوارض بالقوه دیابت نوع یک عبارتند از:

• 
  سکته مغزی
  
• مشکلات چشمی
• مشکلات پا
• بیماری قلبی
• 
  فشار خون بالا
  
• بیماری کلیوی
• مشکلات بهداشت دهان و دندان
• نوروپاتی مرتبط با دیابت (آسیب عصبی)
• بیماری های پوستی

پیشنهاد مطالعه: همه‌ی آنچه که باید درباره آزمایش دیابت بدانید

دیابت نوع دوم

دیابت نوع دوم رایج ترین شکل دیابت در سالمندان است. ۹۰ تا ۹۵ درصد افراد به این نوع دیابت مبتلا می‌شوند. خوشبختانه اگر در مرحله پیش دیابت تشخیص داده شود قابل پیشگیری و قابل درمان است.

علائم دیابت نوع دوم

برخلاف مبتلایان به دیابت نوع اول، این نوع دیابت با افزایش سطح قند خون و رسیدن به سطوح خطرناک به تدریج بروز می‌کند. علائم در هردو مشابه است از جمله:

• خستگی
• تاری دید
• کاهش یا افزایش وزن بی دلیل
• سوزن سوزن شدن دست ها یا پاها
• احساس گرسنگی یا تشنگی شدید
• بهبود آهسته بریدگی ها یا زخم ها
• افزایش نیاز به ادرار کردن (معمولاً در شب)

کدام سالمندان بیش از دیگران در معرض خطر دیابت هستند؟

سن شما در ابتلا به نوع دیابت نقش بسزایی دارد. در حالی که نوع اول بیشتر در جوانان به وجود می‌آید، نوع دوم در افراد میانسال شایع‌تر می‌باشد. عادات غذایی و سبک زندگی در طول عمر پیشرفت دیابت را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

به عبارت ساده افراد مسن بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به دیابت هستند. دلایل متعددی وجود دارد که سبب می‌شود برخی نژادها بیشتر در معرض ابتلا به دیابت قرار بگیرند، از جمله: مقاومت به انسولین، زندگی در محله‌های فقیر نشین و سطح بالاتر چاقی.

پیش دیابت در سالمندان

پیش دیابت به این معناست که اگرچه قند خون بالاست اما در حدی بالا نیست که در دسته دیابت نوع دوم قرار بگیرد. با این حال، فرد باید سبک زندگی سالم را شروع کرده و برای پایین آوردن سطح قند خون اقدام کند. انجام فعالیت بدنی، رعایت رژیم غذایی، کاهش وزن، ترک مصرف دخانیات و جلوگیری از استرس اقدامات مهم هنگام رویارویی با پیش دیابت است.

پیشنهاد مطالعه: آزمایش در منزل و محل کار

دلایل

پیش دیابت یک بیماری است که در طول زندگی ایجاد شده. ابتلا به آن، به سبک زندگی و سابقه خانوادگی تاثیر مستقیم دارد. از آنجا که پیش دیابت اولین قدم برای دیابت نوع دوم است، دلایل آن بسیار به هم شبیه است. برخی از این دلایل عبارتند از:

• عدم فعالیت
• ژنتیک
• الگوهای خواب
• چربی اضافه
• سندرم متابولیک

جلوگیری

مبتلا شدن به پیش دیابت به این معنی نیست که به دیابت مبتلا هستید. شما با تغییر سبک زندگی می‌توانید آن را کنترل کنید.

• بهتر غذا بخورید:
  با انتخاب میوه‌ها و سبزیجات و آجیل‌ها در مقابل نوشابه، چیپس و فست فود می‌توانید به تنظیم قند خون کمک کنید. با یک متخصص تغذیه برای تنظیم قند خون در تماس باشید.
• ورزش:
  ورزش به این معنا نیست که چهار روز در هفته برای یک ساعت به باشگاه بروید. فعالیتتان را بیشتر کنید. هفته‌ای دو بار پیاده روی طولانی داشته باشید سپس در باشگاه به عضله سازی بپردازید. عضله سازی در بلند مدت باعث کاهش مقاومت به انسولین می‌شود.
• کاهش وزن:
  به طور معمول، دو روش قبلی یعنی پرهیز از غذاهای چرب و ورزش باعث کاهش وزن می‌شود.

پیش گیری و درمان دیابت در سالمندان

هیچ درمانی برای دیابت وجود ندارد اما اگر در مرحله پیش دیابت تشخیص داده شود با تغییر سبک زندگی می‌توان آن را کنترل کرد.

درمان دیابت نوع اول

اصلی ترین روش درمان نوع اول تزریق انسولین است زیرا پانکراس انسولین تولید نمی‌کند. هنگامی که به دیابت نوع اول مبتلا هستید باید مدام سطح قند خون را کنترل کنید، غذاهای سالم بخورید و ورزش کنید. با افزایش سن بسیار مهم است که به سطح قند خون خود توجه کنید و به رژیم غذایی سالم پایبند باشید. زیرا کنترل دیابت در سالمندان دشوارتر است.

درمان دیابت نوع دوم

برای درمان نوع دوم، تنظیم شیوه زندگی و عادات غذایی، تغذیه سالم و فعالتر شدن در حفظ قند خون نقش مهمی دارند. از روش‌های پزشکی تنظیم قند خون می‌توان به متفورمین اشاره کرد. به شرطی که دیابت به اندازه کافی پیشرفت نکرده و باعث نارسایی کلیه و مشکلات قلبی نشده باشد. همچنین انسولین درمانی به بعضی از افراد مبتلا به دیابت نوع دوم پیشنهاد می‌شود تا سطح انسولین قند خون خود را تنظیم کنند.

و در آخر به یاد داشته باشید

با یک نگاه اجمالی بر آمارها، می‌توان دریافت که میزان شیوع دیابت در سالمندان به شدت رو به افزایش است و تشخیص و کنترل دیابت در این افراد، مشکلات زیادی را به همراه دارد. افراد سالمند به علت کهولت سن به بیماری‌های گوناگونی دچار هستند. بنابراین نیاز به مراقبت بیش‌تری جهت جلوگیری از ابتلا به عوارض جانبی بیماری دیابت دارند. با توجه به شیوع سریع دیابت در جهان و به‌ویژه در جمعیت سالمند، لازم است تا آگاهی افراد جامعه نسبت به این بیماری بالا رود. زیرا این بیماری یکی از عوامل اصلی مرگ‌ و میر در جهان تلقی شده و ممکن است در سال‌های آینده جمعیت بسیار زیادی را تحت تاثیر قرار دهد.

منابع link.springer.com